Γνωρίζοντας την καλλιέργεια του κολοκυθιού

Καλλιεργητικές πρακτικές στο κολοκύθι

Φυτοπροστασία

Θερμοκηπιακή καλλιέργεια

Τεχνολογία στην καλλιέργεια

Για τον ερασιτέχνη

Φυτοπροστασία

Α. Εχθροί

1. Τετράνυχος (Tetranychus sp.)

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα από την προσβολή τετράνυχου στην κολοκυθιά είναι εμφανή στα φύλλα. Στην κάτω επιφάνεια των φύλλων εμφανίζονται μικρές κιτρινόασπρες κηλίδες που τελικά αποκτούν χρώμα σκούρο κίτρινο.  Όταν η προσβολή είναι εκτεταμένη, σχηματίζονται λεπτοί ιστοί που θυμίζουν εκείνους της αράχνης πάνω στους νεαρούς βλαστούς των φυτών, όπου προστατεύονται μαζικά και εξέρχονται για να προσβάλουν τη νέα βλάστηση. Οι βέλτιστες περιβαλλοντικές συνθήκες για την ανάπτυξή του είναι τα υψηλά επίπεδα υγρασίας και οι μέτριες θερμοκρασίες. Τα ακάρεα, λόγω του μικρού τους μεγέθους είναι ορατά κυρίως με το μικροσκόπιο και το στερεοσκόπιο.

τετράνυχος σε κηπευτικά

Τετράνυχος σε κηπευτικά

Τρόποι Αντιμετώπισης

  • Η βιολογική καταπολέμησή του γίνεται με το αρπακτικό Phytotoseilus persimilis
  • Κατά τη χημική αντιμετώπιση θα πρέπει τα σκευάσματα να εναλλάσσονται, γιατί το ακάρι αναπτύξει ανθεκτικότητα εύκολα.

2. Αλευρώδεις  (Trialeurodes vaporariorum)

Συμπτώματα 

Τα κυριότερα συμπτώματα από την προσβολή αλευρώδη φαίνονται στα φύλλα. Συνήθως εμφανίζονται κίτρινοι μεταχρωματισμοί και προσβολή από τον μύκητα της καπνιάς. Ο αλευρώδης προσβάλλει τις κολοκυθιές θερμοκηπίου και τις υπαίθριες. 

αλευρώδης σε κηπευτικά

Αλευρώδης σε κηπευτικά

Τρόποι Αντιμετώπισης

  • Βιολογικά μπορεί να καταπολεμηθεί με τη χρήση εντομοφάγων παρασίτων, όπως το Encarsia formosa που εξαπολύεται στη καλλιέργεια στο στάδιο της νύμφης, το Solenopsis invicta και ο εντομοφάγος μύκητας Verticillium lecanii. Στην Ελλάδα, χρησιμοποιούνται συχνά ειδικές παγίδες κίτρινου χρώματος με κολλώδη ουσία για τη συλλογή των ενήλικων εντόμων. 
  • Για τη χημική καταπολέμησή του χρησιμοποιούνται κυρίως πυρεθρίνες.

3. Σκαθάρια

Συμπτώματα

Η πιο συνήθης προσβολή από σκαθάρι στην καλλιέργεια της κολοκυθιάς οφείλεται το ραβδωτό σκαθάρι. Κυρίως, προκαλεί φαγώματα στα φύλλα και μεταφέρει ιώσεις και βακτηριώσεις μέσω των στοματικών του μορίων. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του συγκεκριμένου σκαθαριού είναι τα αυγά του, τα οποία είναι χρώματος πορτοκαλί τα οποία τα γεννά στο έδαφος, δίπλα από τα φυτά που σκοπεύει να παρασιτήσει. Εκτός από τις υπέργειες προσβολές, η λάρβα του τρέφεται και με τις ρίζες και τους βλαστούς του φυτού.

Ο δορυφόρος της πατάτας σε καλλιέργεια κολοκυθιού

Ο δορυφόρος της πατάτας σε καλλιέργεια κολοκυθιού

Τρόποι Αντιμετώπισης

  • Για τη βιολογική του καταπολέμηση χρησιμοποιούνται αρπακτικά σκαθάρια, όπως τα Podabrus tomentosus και Chauliognathus pennsyllanicus. 
  • Προληπτικά χρησιμοποιείται προστατευτι­κό δίχτυ. 

4. Παπαδίτσα πεπονιού

Συμπτώματα

Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ασθένειες του κολοκυθιού και προκαλείται από ενήλικα κολεόπτερα που μοιάζουν με την πασχαλίτσα. Τα πιο κοινά συμπτώματα της ασθένειας είναι τα φαγώματα και ξήρανση της κάτω επιφάνειας των φύλλων. 

Τρόποι Αντιμετώπισης

  • Η χημική καταπολέμηση της παπαδίτσας γίνεται κυρίως με πυρεθρίνες. Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνονται αποκλειστικά κάτω από την επιφάνεια των φύλλων. 
  • Για τη βιολογική καταπολέμηση χρησιμοποιούνται πολλά αρπακτικά όπως και η παρασιτική σφήκα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην επιμελή καταστροφή των υπολειμμάτων από προσβεβλημένες φυτείες.

Β. Ασθένειες

1. Τήξη σπορείων

Προσβάλλουν κυρίως το λαιμό των νεαρών φυταρίων συνήθως όσο αυτά βρίσκονται ακόμα στο σπορείο, και έχουν ως αποτέλεσμα τη σήψη, τον μαρασμό και την καταστροφή τους. Η προσβολή κάνει την εμφάνιση της πρώτα στα κατώτερα φύλλα, και παρατηρείται υπό μορφή καστανών κηλίδων οι οποίες όταν εξαπλωθούν αρκετά προκαλούν τη μάρανση του φυτού.  

Για την αντιμετώπιση της ασθένειας βασιζόμαστε κυρίως σε μέτρα πρόληψης της ασθένειας όπως είναι η χρήση καινούργιου, μη χρησιμοποιημένου υποστρώματος στο σπορείο, η απολύμανση του υποστρώματος και όλων των υπόλοιπων εργαλείων και μέσων που αξιοποιούνται στο σπορείο, η χρήση σπόρων που είναι απολυμασμένοι και απαλλαγμένοι από ασθένειες, η λήψη μέτρων που έχουν σαν στόχο την αποφυγή υψηλών ποσοστών υγρασίας όπως είναι για παράδειγμα η εφαρμογή αραιής σποράς. Εφόσον παρατηρηθεί προσβολή από την ασθένεια, τότε συστήνεται να γίνει ριζοπότισμα με κατάλληλα εγκεκριμένα μυκητοκτόνα. 

2. Περονόσπορος

Αποτελεί μια από τις γνωστότερες μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλει την καλλιέργεια του κολοκυθιού και γίνεται αντιληπτή με γυμνό μάτι λόγω των γωνιωδών κηλίδων που προκαλεί στα φύλλα, οι οποίες έχουν όριο τα νεύρα του φύλλου. Κατά την αρχική τους εμφάνιση έχουν χρώμα ελαιώδες, κιτρινοκάστανο και είναι υδαρείς στην πάνω επιφάνεια του φύλλου, ενώ στην κάτω επιφάνεια μπορεί να παρατηρηθούν οι σκούρου γκρίζου χρώματος καρποφορίες του μύκητα.

Στα μέτρα πρόληψης της ασθένειας περιλαμβάνονται πρακτικές όπως είναι ο επαρκής αερισμός ανάμεσα στα φυτά της καλλιέργειας, η αποφυγή διαβροχής του φυλλώματος των φυτών, η απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας. Εφόσον επικρατούν ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες ή στην περίπτωση που έχει διαγνωστεί προσβολή της καλλιέργειας από περονόσπορο, τότε συστήνεται να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί με κατάλληλα και εγκεκριμένα μυκητοκτόνα, όπως είναι τα χαλκούχα μυκητοκτόνα τα οποία μπορούν να καταπολεμήσουν τον περονόσπορο ικανοποιητικά.

3. Ωίδιο 

Αποτελεί μυκητολογική ασθένεια σαν τον περονόσπορο και προσβάλλει τα φύλλα των φυτών κολοκυθιάς προκαλώντας χλωρωτικές κηλίδες στην πάνω επιφάνεια τους, στις οποίες αναπτύσσεται η άσπρη καρποφορία του που μοιάζει με αλεύρι. Οι καρποφορίες του ωιδίου εμφανίζονται κυρίως στην πάνω επιφάνεια των φύλλων, όμως γίνεται να παρατηρηθούν και στην κάτω επιφάνειά τους.

Τα μέτρα πρόληψης της ασθένειας περιλαμβάνουν καλλιεργητικά μέτρα και εργασίες όπως είναι η φύτευση ανθεκτικών στην ασθένεια ποικιλιών, η επίτευξη επαρκούς αερισμού ανάμεσα στα φυτά καθώς και την αφαίρεση των προσβεβλημένων από την ασθένεια φύλλων. Στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες γίνεται να αξιοποιηθούν και αντισταγονικά πλαστικά κάλυψης καθώς επίσης και η εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού. Επίσης, είναι σημαντικό να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα  μέτρα υγιεινής μέσα στο θερμοκήπιο και να εφαρμόζεται κατάλληλο πρόγραμμα θρέψης. Εφόσον επικρατούν ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες ή στην περίπτωση που έχει διαγνωστεί προσβολή της καλλιέργειας από περονόσπορο, τότε συστήνεται να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί με κατάλληλα και εγκεκριμένα μυκητοκτόνα όπως είναι το βρέξιμο θειάφι.

4. Βοτρύτης 

Η συγκεκριμένη μυκητολογική ασθένεια μολύνει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού και ευνοείται ιδιαίτερα από συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας και κακού αερισμού της καλλιέργειας. Στους προσβεβλημένους βλαστούς η ασθένεια κάνει την εμφάνιση της υπό μορφή ελλειπτικού σχήματος, υδαρών κηλίδων οι οποίες αποκτούν γκριζωπό χρώμα λόγω των καρποφοριών του μύκητα. Με την ανάπτυξη της ασθένειας τα στελέχη σαπίζουν και σπάνε. Όταν προσβάλλει τα φύλλα, σχηματίζει μια γωνιώδη κηλίδα σχήματος που μοιάζει με V η οποία καλύπτεται από τις γκρίζου χρώματος καρποφορίες του μύκητα.

Τα μέτρα πρόληψης της ασθένειας περιλαμβάνουν καλλιεργητικά μέτρα και εργασίες όπως είναι η εξασφάλιση καλού αερισμού ανάμεσα στα φυτά καθώς και αφαίρεση των μολυσμένων από την ασθένεια ιστών. Στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες γίνεται να αξιοποιηθούν και αντισταγονικά πλαστικά κάλυψης καθώς επίσης και η εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού. Επίσης, είναι σημαντικό να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα  μέτρα υγιεινής μέσα στο θερμοκήπιο και να εφαρμόζεται κατάλληλο πρόγραμμα θρέψης. Εφόσον επικρατούν ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες ή στην περίπτωση που έχει διαγνωστεί προσβολή της καλλιέργειας από περονόσπορο, τότε συστήνεται να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί με κατάλληλα και εγκεκριμένα μυκητοκτόνα.

5. Σκληρωτίνια 

Η συγκεκριμένη μυκητολογική ασθένεια προσβάλει όλα τα μέρη του φυτού όμως, μολύνει κυρίως τα στελέχη του φυτού κοντά στο επίπεδο του εδάφους και ευνοείται ιδιαίτερα από συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας και κακού αερισμού της καλλιέργειας. Όταν μολύνει τα στελέχη του φυτού παρατηρούνται υδαρείς κηλίδες πάνω στις οποίες αναπτύσσονται οι πυκνές λευκού χρώματος καρποφορίες του μύκητα.

Τα μέτρα πρόληψης της ασθένειας περιλαμβάνουν καλλιεργητικά μέτρα και εργασίες όπως είναι η εξασφάλιση καλού αερισμού ανάμεσα στα φυτά καθώς και αφαίρεση των μολυσμένων από την ασθένεια ιστών. Στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες γίνεται να αξιοποιηθούν και αντισταγονικά πλαστικά κάλυψης καθώς επίσης και η εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού. Επίσης, είναι σημαντικό να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα  μέτρα υγιεινής μέσα στο θερμοκήπιο και να εφαρμόζεται κατάλληλο πρόγραμμα θρέψης. Εφόσον επικρατούν ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες ή στην περίπτωση που έχει διαγνωστεί προσβολή της καλλιέργειας από περονόσπορο, τότε συστήνεται να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί με κατάλληλα και εγκεκριμένα μυκητοκτόνα.

6. Αδρομυκώσεις 

Όταν προσβληθούν τα σπορόφυτα ή τα μεγάλα φυτά από αδρομυκώσεις, μαραίνονται απότομα, κιτρινίζουν πρώτα τα παλιά φύλλα και μετά τα νεότερα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν και η θερμοκρασίες είναι υψηλές, μπορεί να πραγματοποιηθεί και απότομη μάρανση ολόκληρου του υπέργειου τμήματος του φυτού. Έπειτα, μαυρίζει το ριζικό σύστημα και προχωρεί μέχρι λίγο πάνω από το έδαφος. Όταν γίνει κάθετη τομή του βλαστού εντοπίζεται καστανός μεταχρωματισμός των αγγείων. 

Προληπτικά καλλιεργητικά μέτρα για την αποφυγή προσβολών είναι: 

  • απολύμανση γεωργικών εργαλείων
  • απομάκρυνση φυτικών υπολειμμάτων προηγούμενων καλλιεργειών 
  • εμβολιασμός σποροφύτων σε ανθεκτικά υποκείμενα 
  • καλή αποστράγγιση του εδάφους ώστε να μην είναι υψηλά τα επίπεδα εδαφικής υγρασίας 
  • αποφυγή συχνών ποτισμάτων σε βαριά εδάφη. 

Η χημική καταπολέμηση γίνεται με ριζοπότισμα με μυκητοκτόνα, όταν έχει ήδη γίνει μεταφύτευση.

Γ. Ζιζάνια

Όταν γίνει η μεταφύτευση, για να μην αναπτύσσονται ζιζάνια κοντά στα φυτά, θα πρέπει να  εφαρμόζεται εδαφοκάλυψη επί της γραμμής φύτευσης με μαύρο πλαστικό. Στην περίπτωση που εμφανιστούν ζιζάνια μεταξύ των γραμμών, η βέλτιστη πρακτική είναι να εφαρμοστεί ελαφρύ φρεζάρισμα για την καταστροφή τους ή ένα ελαφρύ ξεβοτάνισμα. Όταν η ανάπτυξη των ζιζανίων σε σχέση με το καλλιεργούμενο φυτό είναι εκτεταμένη, προτείνεται να εφαρμόζεται ζιζανιοκτονία με εγκεκριμένα ζιζανιοκτόνα σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μετά τη σπορά ή τη μεταφύτευση. 
 

2024 Agroclica, All rights reserved