Ο φίκος λυράτα (Ficus Lyrata) είναι ένα αγαπημένο καλλωπιστικό φυτό εσωτερικού χώρου με πολύ μεγάλα, έντονα πράσινα και γυαλιστερά φύλλα σε σχήμα βιολιού που αναπτύσσονται όρθια. Είναι πολύ εύκολο να γίνει το επίκεντρο προσοχής του δωματίου λόγω της επιβλητικής παρουσίας του. Εάν υπάρχει η δυνατότητα, συστήνεται να τοποθετηθεί σε γλάστρα επιδαπέδια όπου το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί σε ύψος τουλάχιστον 1,8 μέτρα. Είναι φυτό γρήγορης ανάπτυξης και μπορεί να μεταφυτευτεί σε άλλη γλάστρα οποιαδήποτε στιγμή του έτους.
Στο φυσικό του περιβάλλον ο φίκος λυράτα είναι επίφυτο, που σημαίνει ότι αναπτύσσονται πάνω από άλλα φυτά, όπου υπάρχει άφθονο ηλιακό φως. Ωστόσο, καθώς αναπτύσσεται, εμφανίζει μεγάλη ανταγωνιστικότητα με τα υπόλοιπα φυτά με αποτέλεσμα να ξεραίνονται και τελικά να νεκρώνονται. Ανήκουν στην οικογένεια Moraceae όπως και η συκιά με τη μουριά. Υπάρχουν πάνω από 1.100 είδη στην οικογένεια Moraceae, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Είναι ενδημικό της δυτικής Αφρικής, από το Καμερούν δυτικά έως τη Σιέρα Λεόνε, όπου φύεται σε πεδινά τροπικά δάση. Μπορεί να φτάσει σε ύψος 12–15 m.
Το 2016, οι New York Times ονόμασαν τον φίκο λυράτα ως «The ‘It’ Plant of the Design World» λόγω της αυξανόμενης δημοτικότητας και του στυλ του. Εάν υπάρχει τακτική φροντίδα και συντήρηση ο φίκος λυράτα μπορεί να ζήσει έως και 20-25 χρόνια.
Διακρίνεται για τα μεγάλα, σε σχήμα λύρας, σκούρα πράσινα, κυματιστά φύλλα του, μήκους έως 35 cm, που μοιάζουν με βιολί ή λύρα με δερματώδη υφή, έντονες νευρώσεις που προεξέχουν. Στο ενδιαίτημά τους, αναπτύσσει σφαιρικούς καρπούς, οι οποίοι εμφανίζονται μεμονωμένα ή σε ζευγάρια σε ώριμα δέντρα. Ο καρπός σπάνια παρατηρείται σε φυτά εκτός του γηγενούς οικοτόπου. Ο καρπός είναι πράσινος που μοιάζει με τον καρπό του σύκου, με διάμετρο 2,5–3 cm. Τα στελέχη έχουν γαλακτώδη χυμό. Ως φυτό εσωτερικού χώρου, το φυτό καλλιεργείται κυρίως για το φύλλωμά του.
Καρποί φίκου λυράτα
Ο φίκος λυράτα δεν προτιμά ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Οι ιδανικές θερμοκρασίες για την ανάπτυξή του είναι 10-29℃. Γι’ αυτό φροντίστε να την προστατεύετε από ρεύματα αέρα και αεραγωγούς κλιματισμού και θέρμανσης που προκαλούν ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Για να αυξήσετε τα επίπεδα υγρασίας, μπορείτε να ψεκάσετε τα φύλλα, να χρησιμοποιήσετε έναν υγραντήρα ή να βάλετε το φυτό σε ένα δίσκο γεμάτο με βότσαλα και νερό, αρκεί ο πάτος της γλάστρας να μην ακουμπά το νερό.
Ο φίκος λυράτα πρέπει να τοποθετείται μπροστά από παράθυρο όπου θα δέχεται άμεσο πρωινό ή απογευματινό φως. Η ιδανική τοποθέτησή του είναι σε ένα παράθυρο με ανατολική, δυτική ή νότια έκθεση. Εάν δοθεί σε έναν φίκο λυράτα πολύ άμεσο ηλιακό φως πολύ γρήγορα, τα φύλλα μπορεί να καούν και να εμφανίσουν καφέ κηλίδες. Εάν όμως θέλετε σιγά σιγά να το εγκλιματίσετε ώστε να βρίσκεται εκτεθειμένο σε πολλές ώρες άμεσου ηλιακού φωτός, αυξήστε αργά τον χρόνο που αφιερώνει μπροστά σε ένα νότιο παράθυρο για 1 - 2 εβδομάδες.
Το μέγεθος του φίκου σας καθορίζει το πόσο φως θα χρειαστεί για να μείνει ικανοποιημένο. Όσο μεγαλύτερο είναι το φυτό, τόσο περισσότερο φως θα χρειαστεί. Παραδείγματος χάρη ένα δέντρο με ύψος 2 μέτρα θα χρειαζόταν ένα πολύ ψηλότερο και μεγαλύτερο παράθυρο για να χωρέσει, συγκριτικά με ένα δέντρο ύψους 1 m.
Επίσης, όσο περισσότερα φύλλα έχει ο φίκος σας, τόσο περισσότερο φως θα χρειαστεί για να τα διατηρήσει και να συνεχίσει να αναπτύσσει νέα. Όταν ένα φυτό δεν λαμβάνει αρκετό φως, αντιδρά ρίχνοντας τα κατώτερα φύλλα του, δείχνοντάς μας μας ότι δεν λαμβάνει αρκετό φως για να τα διατηρήσει. Μια καλή ιδέα είναι η περιστροφή του φυτού σας, η οποία του δίνει ομοιόμορφη έκθεση στο φως και σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει ανομοιόμορφη ανάπτυξη των πλευρών.
Κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν το φυσικό φως δεν είναι άφθονο, είναι σημαντικό να κρατάτε το φυτό σας μπροστά στο παράθυρο, φροντίζοντας ταυτόχρονα να μην παίρνει κρύο αέρα από ρεύματα που φυσούν. Μετακινήστε τον φίκο σας οπουδήποτε, σε απόσταση περίπου 0,5 - 1 μέτρο πίσω από το παράθυρο και δείτε πώς θα ανταποκριθεί. Αυτή η απόσταση είναι συνήθως η καλύτερη, καθώς επιτρέπει στα φυτά να αποφεύγουν τυχόν ριπές κρύου αέρα, ενώ εξακολουθούν να λαμβάνουν ίση ποσότητα φωτός.
Ο αερισμός του εδάφους μία φορά κάθε δύο μήνες, αποτρέπει τη συμπίεση του εδάφους. Το συμπιεσμένο χώμα δημιουργεί τελικά μικρούς πόρους όπου το νερό δεν φτάνει ποτέ, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα του φυτού να προσλαμβάνει νερό.
Για να εξισορροπηθεί η αγάπη του για το φυσικό φως, ο φίκος πρέπει να ποτίζεται καλά περίπου μία φορά την εβδομάδα. Ανάλογα με το μέγεθος του φυτού άρα και των ριζών, προσαρμόζεται και η ποσότητα ποτίσματος. Ένας καλός εμπειρικός κανόνας είναι να περιμένετε μέχρι να στεγνώσουν τα 2-3 εκατοστά του εδάφους και μετά να ποτιστεί το φυτό. Εάν βρίσκεται σε ζαρντινιέρα με τρύπα αποστράγγισης, αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται πότισμα μέχρι να παρατηρηθεί νερό να στάζει από τον πυθμένα. Ωστόσο, δεν θα πρέπει ο δίσκος αποστράγγισης να καθίσει γεμάτος με νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς αυτό διευκολύνει τη σήψη της ρίζας. Το πότισμα του φυτού θα πρέπει να γίνεται με αργό ρυθμό και κυκλικές κινήσεις γύρω από αυτό. Φροντίζουμε να καλύπτονται όλες οι περιοχές του εδάφους έτσι ώστε το νερό να φτάνει σε όλες τις ρίζες.
Όπως όλα τα τροπικά φυτά, έτσι και ο φίκος χρειάζεται νερό ποτίσματος σε θερμοκρασία δωματίου. Το πολύ ζεστό ή παγωμένο νερό είναι ένας σίγουρος τρόπος για να προκληθεί σοκ στο φυτό με τον ίδιο τρόπο που θα προκληθεί αν εκτεθεί σε ακραίες θερμοκρασίες.
Προσθέστε λίπασμα κατά την περίοδο ανάπτυξης του φίκου, με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο, ακολουθώντας τις οδηγίες της ετικέτας. Υπάρχουν διαθέσιμα λιπάσματα ειδικά φτιαγμένα για φίκους λυράτα. Για τη λίπανση του φίκου συνιστάται η προσέγγιση «όσο λιγότερο τόσο το καλύτερο». Καλό είναι να μην εμπλουτίζεται με όλα τα θρεπτικά συστατικά ταυτόχρονα. Θα πρέπει να γίνεται χρήση ενός λιπάσματος αργής απελευθέρωσης κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι, με ανάμειξή του με το ανώτερο στρώμα του εδάφους του φυτού. Συνήθως, αυτά τα λιπάσματα διαρκούν αρκετούς μήνες. Κατά τη χειμερινή περίοδος δεν χρειάζεται λίπασμα. Δεν θέλει συχνές λιπάνσεις γιατί τότε το φυτό θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά, θα στρεσαριστεί αρκετά με αποτέλεσμα το μαρασμό του.
Ο φίκος λυράτα δεν έχει υψηλές απαιτήσεις ως προς το κλάδεμα. Κλαδέψτε για να διατηρήσετε την υγεία του φυτού σας. Κόψτε τα κίτρινα, νεκρά ή άρρωστα φύλλα έτσι ώστε να αποτρέψετε την εξάπλωση οποιασδήποτε ασθένειας. Δεδομένου ότι τα φύλλα του είναι πολύ μεγάλα, ο φίκος πρέπει να ξεσκονίζεται τακτικά. Όταν σωματίδια σκόνης συσσωρεύονται σε αυτά, το φυτό δυσκολεύεται να απορροφήσει το ηλιακό φως και να πραγματοποιήσει φωτοσύνθεση. Χρησιμοποιείτε πάντα αποστειρωμένα εργαλεία για την προστασία του φυτού από ασθένειες.
Εάν θέλετε ο φίκος να αρχίσει να βγάζει κλαδιά, μπορείτε να προσπαθήσετε να ενθαρρύνετε τη διακλάδωση εάν κόψετε το ανώτατο σημείο ανάπτυξης του φυτού. Αυτό θα αναγκάσει το φυτό να σταματήσει να αναπτύσσεται κατευθείαν προς τα πάνω και θα αρχίσει να διακλαδίζεται από τα πλάγια. Ένας άλλος τρόπος είναι με το να του δώσετε περισσότερο φως, καθώς τα δέντρα αναπτύσσουν φυσικά κλαδιά εάν λαμβάνουν πολύ φυσικό φως και έχουν περισσότερη ενέργεια για να ξοδέψουν.
Είναι εύκολο να πολλαπλασιάσετε τον φίκο με μοσχεύματα μίσχων. Χρησιμοποιήστε ένα κοφτερό ψαλίδι για να κόψετε ένα στέλεχος μήκους περίπου 3 έως 5 cm με μερικά φύλλα. Κόψτε όλα τα φύλλα εκτός από ένα.Τοποθετήστε το μόσχευμα σε ένα βάζο ή σε ποτήρι με καθαρό νερό σε θερμοκρασία δωματίου και τοποθετήστε το σε ζεστό μέρος με έντονο, αλλά έμμεσο φως. Αλλάζετε το νερό μόνο όταν φαίνεται θολό. Σε λίγες εβδομάδες, θα εμφανιστούν μικρά λευκά εξογκώματα στη βάση του στελέχους που βρίσκεται στο νερό. Σε μερικές εβδομάδες μετά από αυτό, οι ρίζες θα αναπτυχθούν στο νερό από αυτά τα σημεία.
Από τα μέσα της άνοιξης έως τις αρχές του καλοκαιριού είναι η καλύτερη εποχή για τη μεταφύτευση του φίκου. Η μεταφύτευση θα πρέπει να γίνεται σε γλάστρα μεγαλύτερη μόνο ένα έως δύο μεγέθη το πολύ από την προηγούμενη. Χρειάζεται προσοχή στο μέγεθος καθώς ο πολύς χώρος μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατακράτηση νερού και να αυξήσει τον κίνδυνο της σήψης της ρίζας. Βεβαιωθείτε ότι η γλάστρα έχει οπές αποστράγγισης στο κάτω μέρος της.
Αφαιρέστε απαλά το φυτό από την τρέχουσα γλάστρα του, ανασηκώστε το ενώ στηρίζετε τη βάση του και τοποθετήστε το στη νέα γλάστρα. Γεμίστε τα κενά γύρω από το φυτό με μείγμα χώματος.
Οι πιο κοινές ασθένειες και εχθροί της κέντιας είναι:
Κάθε μέρος του φυτού είναι δηλητηριώδες για τα κατοικίδια ζώα. Τα φύλλα του περιέχουν ένα παχύρρευστο λευκό χυμό με υψηλή περιεκτικότητα σε κρυστάλλους οξαλικού ασβεστίου. Αυτοί οι κρύσταλλοι έχουν αιχμηρές άκρες που μπορεί να ερεθίσουν το στόμα, το λαιμό, το στομάχι και την εντερική οδό κατά την κατάποση και μπορεί να ερεθίσουν ή ακόμα και να δημιουργήσουν φουσκάλες στο δέρμα εάν έρθει σε επαφή και δεν ξεπλυθεί αμέσως.
Το υπερβολικό πότισμα, το οποίο οδηγεί σε μαλακά στελέχη που πολλές φορές σαπίζουν, δεν μπορούν να υποστηρίξουν το βάρος του υπόλοιπου στελέχους, προκαλώντας πτώση των φύλλων. Επίσης, μπορεί να συμβεί και σε ένα φυτό που αναπτύσσεται σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπου τα φύλλα τείνουν να μεγαλώνουν ψηλά και λεπτά, μειώνοντας τη δύναμή τους. Η λανθασμένη θέση του φίκου λυράτας σε σχέση με τη πηγή φωτός κάνει επίσης τα φύλλα να πέφτουν.
Η χρήση σκληρού νερού (βρύσης), η υπερβολική λίπανση, οι ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας, τα ψυχρά ρεύματα και η παρατεταμένη έκθεση στον καυτό ήλιο είναι λόγοι που προκαλούν καφέ άκρες ή κηλίδες στον φίκο λυράτα.
Το υπερβολικό πότισμα, η κακή αποστράγγιση της γλάστρας, ο χαμηλός φωτισμός, η έντονη έκθεση στον ήλιο, τα παράσιτα, ή οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι λόγοι που προκαλούν κιτρίνισμα στα φύλλα. Βοηθήστε το φυτό παρέχοντας υγιείς συνθήκες για την ομαλή ανάπτυξή του.
