Η σημασία της βιομηχανικής ντομάτας για την Ελλάδα
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η παγκόσμια παραγωγή ντομάτας μεταποίησης έφτασε σε όγκο 186,80 εκατομμυρίων τόνων το 2020, η κοινωνικοοικονομική σημασία αυτής της καλλιέργειας σε διεθνές επίπεδο είναι προφανής. Στην Ελλάδα, η συνολική έκταση επεξεργασίας ντομάτας το 2018 ήταν 4,10 εκτάρια, που αντιστοιχεί σε μέση απόδοση 71 τόνων ανά εκτάριο, η οποία ποικίλλει ανάλογα με την ποικιλία που καλλιεργείται, τις καιρικές συνθήκες, το έδαφος και τις καλλιεργητικές πρακτικές. Αν και η επεξεργασία της είναι μια δυναμική καλλιέργεια για την αγροτική οικονομία, οι κλιματικές αβεβαιότητες και οι αυξημένες απαιτήσεις σε γεωργικές πηγές νερού απειλούν τη βιωσιμότητα της παραγωγής. Η αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, όπως οι κονσέρβες ντομάτες, οι πασπάτες, οι σάλτσες ντομάτας και τα βιολογικά προϊόντα, έχει δημιουργήσει την ανάγκη βελτίωσης της απόδοσης και της ποιότητας της ντομάτας.
Πτήσεις με drone σε καλλιέργεια βιομ. ντομάτας στη Λάρισα
Ενώ έχουν γίνει ερευνητικές προσπάθειες στο παρελθόν, μόνο ένας περιορισμένος αριθμός μελετών έχει επικεντρωθεί σε έξυπνα συστήματα καλλιέργειας για την επεξεργασία ντομάτας. Οι πιο συνηθισμένες προσεγγίσεις υποθέτουν ότι η απόδοση συσχετίζεται με τη φωτοσυνθετικά ενεργή βιομάζα και άλλες παραμέτρους της καλλιέργειας σε ένα σημαντικό φαινολογικό στάδιο της καλλιέργειας. Ως αποτέλεσμα, μια ποικιλία αισθητήρων και δεικτών βλάστησης έχουν χρησιμοποιηθεί και έχουν αναφερθεί ότι συσχετίζονται καλά με μια σειρά παραμέτρων βλάστησης, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας πρόβλεψης της απόδοσης.
Οι απαιτήσεις της βιομηχανικής ντομάτας σε άζωτο
Η βιομηχανική ντομάτα όντας καλιόφιλο φυτό έχει αυξημένες απαιτήσεις σε κάλιο και η διαθεσιμότητα επαρκών ποσοτήτων είναι βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση όλων των ποιοτικών παραμέτρων των καρπών, καθώς και την ολική εμπορεύσιμη παραγωγή. Συγκεκριμένα, η επαρκής χορήγηση καλίου αυξάνει την ολική οξύτητα του χυμού και τα σάκχαρα των καρπών, μειώνει το ποσοστό των καρπών με ανομοιόμορφο χρωματισμό και βελτιώνει το σχήμα και τη συνεκτικότητά τους. Σύμφωνα με μελέτη των Zhu et al. το 2017 όπου εξετάστηκαν διαφορετικές επεμβάσεις καλιούχων λιπασμάτων και καλλιέργειες βιομηχανικής ντομάτας, παρατηρήθηκε μέγιστη παραγωγή σε δόσεις 17 με 18 kg καλίου ανά στρέμμα, ενώ μικρότερη εφαρμογή των 15 kg καλίου ανά στρέμμα ενδέχεται να οδηγήσει σε ανεπάρκειες και τροφοπενίες ανάλογα με τον τύπο του εδάφους.
Η ντομάτα σε μεγάλο ποσοστό αποτελείται από νερό. Η λογική επομένως συνιστά πως οι αυξημένες δόσεις άρδευσης αυξάνουν και το μέγεθος των φρούτων και την ολική παραγωγή, κάτι που έχει αποδειχθεί και από μελέτες. Αυτό το φαινόμενο όμως συνοδεύεται από μια μείωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της παραγωγής, όπως είναι η συγκέντρωση σε αντιοξειδωτικά (όλα τα καροτενοειδή, ολικές πολυφαινόλες, τοκοφερόλες). Επομένως, προσεγγίσεις όπως αυτή της μειωμένης άρδευσης σε καλλιέργειες βιομηχανικής ντομάτας φαίνεται να δίνουν τη βέλτιστη σχέση μεταξύ υψηλής παραγωγής και ποιότητας.
Σε καλλιέργειες βιομηχανικής ντομάτας η παραγωγή βιομάζας αυξάνεται με τη χορήγηση αζωτούχου λίπανσης, αυτό όμως δε συμβαίνει και με την εμπορεύσιμη παραγωγή, δηλαδή τους καρπούς. Αυτό σχετίζεται με την αυξημένη ζωηρότητα των φυτών σε συνθήκες περίσσειας θρεπτικών συστατικών και νερού. Μια έρευνα των Parisi et al. που μελέτησαν την αντίδραση φυτών βιομηχανικής ντομάτας σε διαφορετικά προγράμματα λίπανσης (2006) απέδειξε αυτό ακριβώς το φαινόμενο. Με την αύξηση της αζωτούχου λίπανσης όχι μόνο δεν αυξήθηκε η παραγωγή φρούτων παρά μονάχα η ολική βιομάζα της παραγωγής, αλλά είχε και αρνητικές επιπτώσεις σε μια πληθώρα βασικών ποιοτικών χαρακτηριστικών όπως είναι η οξύτητα, τα ολικά στερεά, η συγκέντρωση ζαχάρων και το μειωμένο ποσοστό ωρίμανσης.
Οι αισθητήρες που χρησιμοποιήθηκαν στη μεθοδολογία
Εφαρμογή τεχνολογιών Γεωργίας Ακριβείας στη βιομηχανική ντομάτα στην Ελλάδα
Το ερευνητικό πρόγραμμα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Καθηγητή Γεωργικής Μηχανικής, Σπύρο Φουντά, σε συνεργασία με την Corteva Agriscience Ελλάς, προέβη στην εφαρμογή τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας στην καλλιέργεια της βιομηχανικής ντομάτας. Ο σκοπός της δράσης ήταν η επιστημονική υποστήριξη των παραγωγών γύρω από θέματα που αφορούν την ολοκληρωμένη διαχείριση της καλλιέργειας της βιομηχανικής ντομάτας και, με στόχο τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των καλλιεργειών, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων καρπών. Στο πλαίσιο του έργου, εφαρμόστηκαν πρακτικές και μέθοδοι Γεωργίας Ακριβείας, ώστε να δώσουν μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση των καλλιέργειών και να αξιοποιηθούν μια σειρά καινοτόμων τεχνολογιών, όπως αισθητήρια όργανα, εφαρμογές λογισμικού, εφαρμογές ανάλυσης εικόνας, τεχνολογίες εντοπισμού θέσης, συστήματα παρακολούθησης των γεωργικών εκτάσεων με τη χρήση δορυφορικών εικόνων και τέλος χρήση μετεωρολογικών δεδομένων και τηλεματικής.
Η διαδικτυακή πλατφόρμα παρακολούθησης που έχουν στη διάθεσή τους οι παραγωγοί
O πρώτος χρόνος υλοποίησης του προγράμματος, περιλάμβανε τη χαρτογράφηση της παραγωγής σε επιλεγμένα χωράφια για την εύρεση συσχετίσεων μεταξύ της παραγωγής και δεικτών ευρωστίας που παρήχθησαν με χρήση δεδομένων από drones, επίγειων αισθητήρες αλλά και δορυφόρους. Τα επόμενα δύο χρόνια, μελετήθηκαν τρεις ποικιλίες βιομηχανικής ντομάτας (Dexter, Faber, Foster), σε συνολική έκταση 4.310 στρέμματα. Πιο συγκεκριμένα συμμετείχαν 64 παραγωγοί ποικιλίας Dexter που αντιστοιχούσαν σε 2.633 στρέμματα, 26 παραγωγοί Foster που αντιστοιχούσαν σε 1009 στρέμματα και 20 παραγωγοί Faber που αντιστοιχούσαν σε 668 στρέμματα. Το τέταρτο έτος δημιουργήθηκε μια διαδικτυακή πλατφόρμα, προκειμένου να παρακολουθούνται εβδομαδιαία οι καλλιέργειες μέσω δορυφορικών δεδομένων, ενημερώνοντας τους παραγωγούς και παρέχοντας τη δυνατότητα να προβούν στις απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες ως προς τις εφαρμογές άρδευσης και λίπανσης, καθώς και να εντοπίσουν που εμφανίζονται τα προβλήματα αυτά στο χωράφι κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
