Το ρύζι αποτελεί μία από τις σημαντικότερες καλλιέργειες στον κόσμο και σε πολλές χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος για πολλούς παραγωγούς. Λόγω της υψηλής θρεπτικής του αξίας έχει καταφέρει να αποτελεί βασική τροφή για εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο. Ωστόσο είναι μια καλλιέργεια η οποία επιβαρύνει με τα υπολείμματά της το περιβάλλον, κυρίως λόγω των εκπομπών μεθανίου (12% της παγκόσμιας εκπομπής μεθανίου και 1,5% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου).
Πώς τα υπολείμματα των ορυζώνων επιβαρύνουν το περιβάλλον;
Κάτι το οποίο δεν είναι τόσο γνωστό σε πολλούς είναι πώς όταν γίνεται η συγκομιδή ενός τόνου ρυζιού θα παραμείνουν στο χωράφι άλλος ένας τόνος καλαμιών και άχυρου. Για την καταστροφή αυτών των υπολειμμάτων οι παραγωγοί επιλέγουν κατά βάση την καύση τους με αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου και μονοξειδίου του άνθρακα, του μεθανίου, των οξειδίων του αζώτου, των οξειδίων του θείου και σωματιδίων. Με την καύση εκτός από την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας χάνεται και πολύτιμη οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν στο οικοσύστημα και να το βελτιώσουν.
Άλλη πρακτική που ακολουθείται είναι να πλημμυρίζουν τον ορυζώνα ώστε να γίνει γρηγορότερα η αποσύνθεση των υπολειμμάτων, πρακτική που επίσης επιβαρύνει το περιβάλλον με εκπομπές μεθανίου.
Πώς μπορεί να γίνει καλύτερη διαχείριση των υπολειμμάτων ρυζιού;
Οι μελέτες για καλύτερη διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων μετά τη συγκομιδή δείχνουν ότι έχει διπλό όφελος: από την μια στόχος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και από την άλλη ο παραγωγός να έχει κέρδος από κάτι που έως τώρα δεν είχε να του προσφέρει οικονομικές απολαβές.
1. Παραγωγή χαρτιού και ινοσανίδων μέσης σύστασης
Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο του Παντζάμπ της Ινδίας και ιδιωτικές εταιρείες μελετούν την αποτελεσματικότητα χρήσης άχυρου και καλαμιών για την παραγωγή χαρτιού και ινοσανίδων μέσης πυκνότητας το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην επιπλοποιία. Τέτοια προϊόντα κοντής ίνας κατασκευάζονται τώρα από ξύλο το οποίο καρατομείται μόνο για αυτόν τον σκοπό. Ωστόσο οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί στον τρόπο κάλυψης όλων των αναγκών σε κοντή ίνα μόνο από τα υπολείμματα των ορυζώνων. Η ανάπτυξη αυτής της λύσης θα είχε όφελος τόσο για το περιβάλλον (λόγω της μείωσης της αποψίλωσης δασών) και τον άνθρωπο, όσο και για τον παραγωγό ο οποίος θα κέρδιζε χρήματα από την πώληση των καλαμιών δημιουργώντας άλλη μια ροή εισοδήματος χωρίς κάποια σημαντική αλλαγή του πλάνου καλλιέργειας που έχει.
2. Ενσωμάτωση στη ζωοτροφή και στη στρωμνή βοοειδών
Άλλη λύση που εξετάζεται είναι η ενσωμάτωση των υπολειμμάτων του ρυζιού στη ζωοτροφή βοοειδών. Από μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι η πρακτική αυτή έχει θετική επίδραση στην υγεία των ζώων και στην παραγωγή γάλακτος. Επίσης, όταν τα καλάμια ρυζιού χρησιμοποιήθηκαν για την στρωμνή των ζώων διαπιστώθηκε ότι γλιστράει λιγότερο οπότε τα ποσοστά τραυματισμού μειώθηκαν και είχε θετικά αποτελέσματα στην ποιότητα του γάλακτος, στην υγεία του μαστού και των ποδιών τους.
3. Χρήση ως οργανικό απόβλητο στην κομποστοποίηση
Επίσης, μπορεί να προστεθεί στην κομποστοποίηση ως πράσινο οργανικό απόβλητο.
4. Παραγωγή ενέργειας
Μια άλλη χρήση των υπολειμμάτων που εξετάζεται είναι η χρήση τους σε βιοθερμικούς σταθμούς για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα μέρη που δοκιμάστηκαν να χρησιμοποιηθούν είναι ο φλοιός και το άχυρο. Πιλοτικά εξετάζεται και η χρήση τους για την παραγωγή βιοαερίου.
5. Στην καλλιέργεια μανιταριών
Τέλος, το άχυρο του ρυζιού χρησιμοποιείται αναποφλοίωτο ως υπόστρωμα για την καλλιέργεια μανιταριών. Το είδος Volvariella volvacea θεωρείται ένα από τα ευκολότερα είδη για καλλιέργεια καθώς χρειάζεται μόλις 14 ημέρες μέχρι την επώασή του. Αυτό το τροπικό είδος μανιταριού ευδοκιμεί σε θερμοκρασίες 30-35 °C για την επώασή του, ενώ για την ικανοποιητική παραγωγή μανιταριών απαιτεί θερμοκρασίες μεταξύ 28-30 °C. Στο εξωτερικό για τη μείωση του κόστους της καλλιέργειάς τους συχνά προτιμάται η καλλιέργειά τους σε εξωτερικούς χώρους. Οι αποδόσεις της καλλιέργειας σε εσωτερικό χώρο είναι περίπου 2,8 κιλά μανιταριών ανα 10 κιλά άχυρου, ενώ σε εξωτερικούς χώρους οι αποδόσεις είναι σημαντικά μικρότερες (περίπου 0,8 κιλά μανιταριών ανα 10 κιλά άχυρο). Άλλες ποικιλίες μανιταριών που μπορούν να καλλιεργηθούν χρησιμοποιώντας ως υπόστρωμα το άχυρο του ρυζιού είναι ο αγάρικος (Agaricus bisporus) και τα πλευρώτους (Pleurotus spp.).
